Qanuna görə, boşanma zamanı yalnız evlilikdə əldə edilən əmlak bölünür. Ancaq miras, hədiyyə müqaviləsindəki əmlak kimi, ər toydan sonra və boşanmadan əvvəl alsa da bölünə bilməyən xüsusi bir kateqoriyadır.
Qanuna görə, ər-arvad boşansa, o zaman evlilikdə qazandıqları hər şey bölünə bilər. Beləliklə, bölmə hətta tabedir:
- maaş;
- pensiya;
- təqaüd;
- ər-arvaddan birinin əldə etdiyi digər gəlirlər;
- peşə təhsili üçün şeylər eyni musiqi alətləridir.
Boşandıqdan sonra ümumi mülkiyyət öz statusunu itirmir, yəni bir neçə il sonra da ər və ya arvad əmlakı bölmək üçün məhkəməyə müraciət edə bilərlər.
Ancaq bu qaydanın da istisnaları var.
Qanunda nə deyilir
Bağış müqaviləsi üzrə miras və ya əmlak qanuni olaraq bölünə bilən əmlak kimi təsnif edilmir. Və arvadın ərini miras almağa haqqı yoxdur.
Miras maddi və ya qeyri-maddi ola bilər. Materiala aşağıdakılar daxildir:
- banklardakı əmanətlər və elektron cüzdandakı məbləğlər daxil olmaqla pul;
- səhmlər və qiymətli kağızlar;
- torpaq sahələri, mənzillər, evlər;
- nəqliyyat: avtomobil, moto, velosiped və s.;
- mebel, ofis avadanlığı və hətta ev heyvanları.
Qeyri-maddi miras səs materialları, video yazıları və ədəbi yaradıcılıqdır.
Qaydalar və istisnalar
Qanuna görə, ərlərdən birinin mirası onun şəxsi mülküdür, ona görə də bölünə bilməz. Halbuki miras iradə və qanunla həyata keçirilir.
Vəsiyyət miras açıldıqdan sonra hüquq və öhdəliklər yaradan tək tərəfli bir əməliyyatdır. Əgər əmlak vəsiyyətnamə ilə alınarsa, miras qoyulan həyat yoldaşında qalacaqdır.
Məsələn, bir nənə bir mənzili nəvəsinə deyil, nəvəsinin arvadına vəsiyyət etdi. Bu vəziyyətdə miras almaq hüququ olan arvaddır və ərinin vəsiyyət edənlə (o nənə) münasibətinin dərəcəsi heç nəyi təsir etmir.
Əgər vəsiyyət yoxdursa, əmlak qanunla miras qalır. Və burada qohumluq dərəcəsi vacibdir: yuxarıdakı nümunədə nəvə bir mənzil alacaqdı və arvadının artıq onunla hüquqları olmayacaqdı. Lakin, bu nəvə ölsəydi, arvadı, hətta keçmişi də qanunla miras olaraq birinci olardı.
Ancaq bir istisna da var. RF IC-nin 37-ci maddəsinə görə, bir arvad ərinin miras əmlakına görə, onun sayəsində xeyli yaxşılaşsa və ya dəyəri artmışsa, sahib ola bilər. Məsələn, eyni nəvə nənəsindən bir mənzil aldı, arvadı həmin mənzildə öz hesabına əsaslı təmir etdi və bu da mənzilin qiymətinə çox təsir etdi. Artıq arvad bu əmlakdan pay tələb edə bilər. Hər iki həyat yoldaşı belə təmir etsə də, hər ikisi də maddi töhfə versə belə, arvad bu mənzilin yarısına sahib olmaq hüququna malikdir.
