İqtisadiyyatın liberallaşdırılması bəzi iqtisadçılara və siyasi partiyaların nümayəndələrinə görə milli iqtisadiyyatda çox müsbət dəyişikliklərə səbəb ola biləcək uzunmüddətli bir prosesdir. Ancaq bu fikirlə hamı razılaşmır. Buna görə də bu məsələni dəqiq bir şəkildə anlamaq üçün iqtisadiyyatın liberallaşdırılmasının nə olduğunu yaxşı başa düşməlisiniz.
İqtisadiyyatın liberallaşdırılması ölkənin milli iqtisadiyyatının dövlət hakimiyyətinin həddindən artıq nəzarət təsirindən azad edilməsinin ardıcıl bir prosesi kimi başa düşülür. İqtisadi liberallaşma nəzəriyyəsinin tərəfdarları hesab edirlər ki, dövlətin istehsal və ticarət münasibətlərinə güclü təsiri (məsələn, sosializm dövründə olduğu kimi) bazarın mexanizmlərini və daxili güclərini özündə inkişaf etdirir, özü də özünü inkişaf etdirir -təşkilat və özünü tənzimləmə sistemi.
İqtisadi liberallaşdırma metodları
Nəzəriyyənin əsas istiqamətləri dövlətin bazar subyektləri arasında iqtisadi münasibətləri tənzimləməkdən dövlətin tamamilə və ya qismən imtina etməsi, dövlət hakimiyyəti arasındakı qiymətlərin, daxili və xarici ticarətin liberallaşdırılması, dövlət mülkiyyətindən milli iqtisadiyyatın əsas sahələrinə özəl mülkiyyət (özəlləşdirmə), hər bir insanın və digərlərinin iqtisadi müstəqilliyinin genişləndirilməsi.
İqtisadi liberallaşma tərəfdarlarına görə, bu tədbirlər qısa müddətdə deyil, ancaq əldə edilə bilən gələcəkdə (təxminən 10-20 il) bazar islahatları başlamazdan əvvəl durğunluq və ya hətta tənəzzülə uğrayan iqtisadiyyatı əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırmağa imkan verir. Belə bir müsbət təsir ilk növbədə effektiv sahibləri məhdudiyyətlərdən azad etmək və nəticədə onların sayını və cəmiyyətdəki rolunu artırmaqla əldə edilir.
İqtisadi liberallaşmanın mənfi nəticələri
Qiymətlərin liberallaşdırılması əhalinin həyat səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına səbəb ola bilər. Təqaüdçülərə zərbə xüsusilə güclü olacaq, çünki bu kateqoriyalı vətəndaşlar, bir qayda olaraq, layiqli əmək haqqı ilə iş axtarmaq üçün artıq iş yaşına çatmırlar; və pensiyaların səviyyəsi əvvəlcə qiymətlərdəki güclü və uzunmüddətli dəyişikliklər nəzərə alınmadan hesablanır. Üstəlik, tamamilə qeyri-elastik tələbi olan malların qiymətləri qalxa bilər, çünki bu növ məhsullara olan tələb (məsələn, duz, çörək, dərmanlar) onlar üçün heç bir qiymət dəyişikliyi ilə dəyişmir, buna görə də özəl istehsalçılar üçün qiymətləri maksimum dərəcədə artırmaq sərfəlidir daha çox mənfəət əldə etmək üçün.
Əhalinin sonrakı yoxsullaşması onlar üçün bir sıra xidmətlərin və keyfiyyətli məhsulların əlçatmazlığına gətirib çıxarır ki, bu da ömrün uzunluğunun azalmasına, eyni zamanda cəmiyyətin kriminallaşma səviyyəsinin artmasına səbəb olur.
İqtisadiyyatın liberallaşdırılması həm də yeni bazar şərtlərinə uyğunlaşmamış müəssisələrin (hətta çox böyük müəssisələrin) qurumasına, keyfiyyətsiz, lakin ucuz idxal məhsullarının üstünlük təşkil etməsinə və ölkənin ərzaq təhlükəsizliyinin pozulmasına səbəb ola bilər.
