Borc qiymətli kağızlarına borc vermək üçün əlaqəni rəsmiləşdirən hər hansı qiymətli kağız daxildir. Bir qayda olaraq borc qiymətli kağızları alıcı tərəfindən sabit gəlir əldə edilməsini və eyni zamanda emitent tərəfindən sonrakı geri alınmasını əhatə edir.
Borc qiymətli kağızları bu qiymətli kağızların emitenti ilə alıcısı arasında borc öhdəliyinin ifadəsi olan xüsusi qiymətli kağız növüdür. Bir qayda olaraq borc qiymətli kağızları müəyyən bir müddətə buraxılır və bundan sonra emitent onları geri ödəməyi öhdəsinə götürür. Göstərilən müddət ərzində bu cür qiymətli kağızların alıcısı (sahibi) borc vəsaitlərinin istifadəsi üçün alış qiyməti olaraq ödənilən sabit gəlir əldə edir. Ən çox yayılmış qiymətli kağız növləri istiqrazlar, veksellər, əmanət sertifikatları, dövlət xəzinəsi istiqrazlarıdır.
Borc qiymətli kağızlarının ümumi xüsusiyyətləri
Borc qiymətli kağızları aşağıdakı xüsusiyyətləri ilə seçilir:
1) bir veksel, qəti şəkildə müəyyən edilmiş bir formada buraxılmış, bir sıra məcburi təfərrüatlara sahib olan və borclunun (çəkicinin) bu təminat sahibinə göstərilən məbləği ödəmək borcunu ifadə edən ən sadə borc təminat növüdür. dövriyyə sənədinin sonunda;
2) istiqrazlar - borc öhdəliyini ifadə edən borc qiymətli kağızları, müəyyən bir müddətdən sonra emitent tərəfindən geri alınır və qüvvədə olduğu müddət ərzində ondan elan edilmiş miqdarda divident almaq hüququ verir;
3) dövlət xəzinə istiqrazları - xüsusiyyətləri istiqrazların xüsusiyyətləri ilə tamamilə eyni olan borc qiymətli kağızları, lakin bu növ dövlət tərəfindən buraxılır və büdcə fondları ilə təmin olunur;
4) əmanət şəhadətnaməsi - kredit təşkilatları tərəfindən verilmiş və alıcılara qüvvədə olduğu müddət ərzində faiz almaq hüququ verən borc təminatı, bundan sonra qoyulmuş vəsait geri qaytarılır.
Bəzi borc qiymətli kağızlarının xüsusiyyətləri
Şəxslər və təşkilatlar arasında ən geniş yayılmış istiqrazlardır. Bu qiymətli kağızlar tez-tez hüquqi şəxslər tərəfindən investisiya cəlb etmək üçün buraxılır. Bir qayda olaraq, istiqrazlar təminatsızdır, lakin bəzi hallarda onların emitenti girov olaraq müəyyən əmlak və digər təminatlar verir. Həm də son vaxtlar əmanət sertifikatları populyarlaşır, yalnız bankların sahib olduğu hüququ verir. Əmanət sertifikatlarının əsas xüsusiyyəti alıcılarının ümumiyyətlə bank depozitindən daha yüksək gəlir əldə etməsidir. Ancaq bu məhsullarla əlaqəli risklər dövlət tərəfindən sığortalanmır, bu səbəbdən bir bank iflas edərsə, sahibləri sığorta ödənişi alacağını gözləyə bilməzlər.
