Qarşı tərəfə qarşı iddialarla məhkəməyə müraciət edərək, bir şəxs iddiaçı statusu alır. Mövcud qanunvericilik ona məhkəmə prosesi zamanı düzgün şəkildə atılması vacib olan bir sıra hüquqlar verir.
Dava tərəflərinin adları nədir
Əksər mülki və ticari işlərdə mübahisənin tərəfləri iddiaçı və cavabdehdir. Mülki iddiaçı və cavabdehlər, cinayət nəticəsində dəymiş ziyanın ödənilməsi tələbləri çərçivəsində də cinayət prosesində iştirak edə bilərlər. İddiaçı və cavabdeh, hərəkət çərçivəsində tərəf olaraq adlandırılır, yəni hüquqla əlaqədar bir mübahisə olduqda. İşlərin digər kateqoriyalarında tərəflər fərqli olaraq adlandırıla bilər. Beləliklə, bərpa və borclu sifariş istehsalında iştirak edirlər. İctimai hüquq münasibətlərindən və xüsusi icraatdan irəli gələn hallarda məhkəməyə müraciətin təşəbbüskarı ərizəçidir.
İddiaçı, pozulmuş, mübahisəli və ya tanınmayan hüquq və ya mənafelərinin qorunması üçün məhkəməyə müraciət edən bir şəxsdir (hüquqi və ya fiziki). İddiaçılar, üçüncü tərəflər tərəfindən mənfəətləri ilə iddia qaldırılanları da əhatə edir. Öz növbəsində, cavabdehlər, tələblərin ünvanlandığı şəxslərdir.
Bir mübahisə çərçivəsində həm bir neçə iddiaçı, həm də 2 və ya daha çox cavabdeh ola bilər. Buna prosedur iştirakçılığı deyilir. Məsələn, bir iddiaçı birdən bir neçə müttəhimi məhkəməyə verə bilər. Eynilə, bir çox iddiaçı birlikdə tək bir cavabdehə qarşı iddia qaldıra bilər.
İddiaçının hansı hüquqları var
Məhkəmə prosesi başlamazdan əvvəl məhkəmə tərəflərə hüquq və vəzifələrini izah edir. Bundan sonra məhkəmə onların məzmununun tərəflər üçün aydın olmasına və əlavə izahata ehtiyac olmadığına əmin olmalıdır.
İddiaçı, işin tərəfi olaraq, bir sıra prosessual hüquqlara malikdir. Beləliklə, iddia mövzusunu və əsaslarını dəyişdirə bilər, imtina edə bilər və ya iddianı artıra və ya azalda bilər. İddianın mövzusundakı dəyişiklik, iddianın mahiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdikdə baş verəcəkdir. Məsələn, ilkin borc yığım tələbləri əmlakın köçürülməsi ilə əvəz olunur. İddiaların ilkin əsaslandırıldığı dəlillərə yenidən baxılması ilə əlaqədar olaraq tələbin əsasları dəyişir. Eyni zamanda, tələblərin özləri də dəyişməz qalır.
İddiaçı tərəflər arasında barışıq sazişinin bağlanmasına başlaya bilər. Tərəflərin qarşılıqlı tələblərin tənzimlənməsi prosedurunu şərtləndirdiyi sənəd kimi başa düşülür. Məhkəmə barışıq razılığını təsdiqlədiyi andan iş üzrə icraata xitam verilir.
İddiaçının başqa bir çox hüquqları da var. Məhkəməyə şəxsən və ya nümayəndəsi vasitəsi ilə gələ bilər, mübahisənin mahiyyəti barədə şifahi və ya yazılı izahatlar verə bilər, vəsatət və etirazlar verə bilər, sübutlar təqdim edə və araşdırmalarında iştirak edə bilər. Yeni sübutların əldə edilməsi baxımından iddiaçı məhkəmə tərəfindən tələbləri ilə bağlı məsələ qaldıra bilər. Bundan əlavə, iddiaçı işin bütün materialları ilə tanış olmaq və texniki vasitələrin köməyi ilə çıxarış və surətlərini çıxarmaq hüququna malikdir.
İddiaçı qərarla razılaşmırsa, bundan əlavə apellyasiya şikayəti və kassasiya qaydasında apellyasiya şikayəti vermək, habelə qanunla müəyyən edilmiş başqa bir şəkildə yenidən baxılmasını tələb etmək hüququna malikdir.
